ΕΝΟΤΗΤΑ 13 ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΣ – ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ ΜΙΑ ΙΔΙΟΤΥΠΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ

ΜΙΑ ΙΔΙΟΤΥΠΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗhttp://users.sch.gr/geioanni/sel-ekpaideusi/sxolikes_ergasies/TRITH-GYMNASIOY-THRHSKEYTIKA/sel_1=1-15/13.htm

---

ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ

 

Α.        Η   ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ Ø          Τον 3ο αι. π.Χ. ο Μέγας Αλέξανδρος και οι διάδοχοί του διέδωσαν στην Ανατολή την Ελληνική Γλώσσα. Ο Ελληνικός πολιτισμός    α.   ήταν για πολλούς αιώνες στοιχείο ενότητας των λαών.                                      β.   επηρέασε και το Ιουδαϊκό Κράτος Ø          Η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία.          α.   στα Ασιατικά εδάφη διατήρησε τον Ελληνισμό  ως στοιχείο ενότητας  β.    εισήγαγε παράλληλα Ρωμαϊκά ήθη και νόμους Ø          Σ’ αυτό το Ελληνο – Ρωμαϊκό περιβάλλον γεννήθηκε ο Χριστιανισμός. Ο Απόστολος Παύλος (1ος αι. μ.Χ.) α.   κήρυξε τον οικουμενικό χαρακτήρα του Χριστιανισμού. β.   χρησιμοποίησε μια  οικουμενική γλώσσα  την Ελληνική .   Μορφωμένοι «Εθνικοί» έγιναν Χριστιανοί (όπως οι Απολογητές και οι Αποστολικοί Πατέρες) Μ’ αυτό τον τρόπο έγινε μια γόνιμη και δημιουργική σύνθεση του Χριστιανισμού και του Ελληνισμού Β.       ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ ΣΤΟ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟ Ø        Η  Ελληνική Γλώσσα χρησιμοποιήθηκε από τους Πατέρες της Εκκλησίας Στην Ελληνική Γλώσσα γράφτηκαν τα βιβλία της Καινής Διαθήκης Στην Ελληνική γλώσσα συντάχτηκαν οι περισσότεροι λόγοι και οι Αποφάσεις Συνόδων Το Σύμβολο της Πίστεως είναι γραμμένο στην Ελληνική. Ø        Η  Ελληνική Φιλοσοφία βοήθησε στη σαφή διατύπωση των Χριστιανικών Δογμάτων. Χρησιμοποιήθηκαν Φιλοσοφικές μέθοδοι,  η ρητορεία, φιλοσοφικοί όροι κ.λ.π. Οι όροι «Πρόσωπο», «Ουσία», «Φύση», «Υπόσταση», πήραν Χριστιανικό περιεχόμενο. Ø        Απ τον Ελληνικό πολιτισμό ο Χριστιανισμός αξιοποίησε τις ηθικές – ανθρωπιστικές αξίες και την παιδεία Η έννοια του «καλού καγαθού πολίτη» συνάντησε τη Χριστιανική αγάπη, Η δικαιοσύνη, ο σεβασμός,    συνάντησαν  την ελευθερία χωρίς διακρίσεις και τη Χριστιανική πίστη. Ø        Οι Καλές Τέχνες των Ελλήνων αξιοποιήθηκαν από το Χριστιανισμό  Η Αρχιτεκτονική στη Ναοδομία (ρυθμοί ναών) Η ζωγραφική στη Διακόσμηση (ψηφιδωτά, τοιχογραφίες, εικόνες) Η Ποίηση και η Μουσική στην Υμνογραφία (Χριστιανικοί ύμνοι τονισμένοι σε Αρχαίο Ελληνικό μέλος) Το Θέατρο στη Διδασκαλία των πιστών (Έργα όπως «Ο Χριστός Πάσχων», «Αδάμ» κ.λ.π.) Ø        Οι μορφές Δημόσιας και ιδιωτικής κοινωνικής ζωής των Ελληνιστικών Χρόνων  βοήθησαν στη διαμόρφωση της Χριστιανικής Παράδοσης Το Αρχαίο Δράμα προσέφερε τη δομή και τη μορφή στη Θεία Λειτουργία. Τα Ελληνικά έθιμα (ονοματοδοσία,  γάμος, ταφικά έθιμα) οδήγησαν στις Χριστιανικές τελετές(μυστήρια) Γ.       ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΥ ΣΤΟΝ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟ Ø          1.   Η Ελληνική Φιλοσοφία είχε διατυπώσει μια απρόσωπη αντίληψη περί Θεού          Ο Χριστιανισμός τονίζει τη δημιουργία  προσωπικών σχέσεων μεταξύ Θεού και ανθρώπου Ο Χριστός είναι  θεάνθρωπος συναναστρέφεται με τον άνθρωπο Ø          2.   Στην Ελληνική Φιλοσοφία  ο κόσμος σχετίζεται με τη μοίρα (που καθορίζεται από τους θεούς)          Στο Χριστιανισμό   ο κόσμος είναι δημιούργημα του Θεού  Έχει αρχή και τέλος – δεν ταυτίζεται με το Θεό – δεν έχει προκαθορισμένο μέλλον Ο άνθρωπο είναι ελεύθερος. Απαλλαγμένος από δεισιδαιμονίες Ø           3.   Στην Ελληνική Φιλοσοφία  η Ιστορία έχει κυκλική πορεία           Στο Χριστιανισμό   η πορεία της Ιστορίας είναι ευθύγραμμη – Οδηγεί στη Βασιλεία του Θεού Κάθε άνθρωπος είναι μοναδικός και ανεπανάληπτος Ø           4.   Στην Πλατωνική και στωική Φιλοσοφία  το σώμα είναι φυλακή της ψυχής           Στο Χριστιανισμό   ο άνθρωπος είναι σώμα και ψυχή Το σώμα είναι Ναός του Αγίου Πνεύματος Ø           5.   Στην Ελληνική Φιλοσοφία  υπάρχει ο ορθολογισμός και η επιμονή στη φυλετική ανωτερότητα           Στο Χριστιανισμό   οι ιδέες αυτές ξεπερνιούνται και ανατρέπονται προκαταλήψεις –  Οικουμενικό Πνεύμα του Χριστιανισμού – Ο Θεός είναι πατέρας όλων αδιακρίτως Δ.       ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ : ΑΝΤΙΘΕΣΕΙΣ ΚΑΙ ΣΥΝΘΕΣΗ Ø          Η σχέση ανάμεσα σε Χριστιανισμό – Ελληνισμό χαρακτηρίζεται από συνθέσεις και συγκρούσεις Ø          Πολλοί Πατέρες υποστήριξαν ότι  στην Ελληνική Φιλοσοφία υπάρχουν σημαντικές αλήθειες Ø          Φανατισμένο Χριστιανοί κατάστρεψαν ειδωλολατρικά Ιερά. άσκησαν διώξεις σε όσους δεν ήταν Χριστιανοί Οι πράξεις όμως αυτές καταδικάστηκαν από τους Πατέρες της Εκκλησίας Ø          Σε πολλά κείμενα Πατέρων ο όρος Έλληνες χρησιμοποιείται  με αρνητική σημασία. Η αρνητική χρήση του όρου αυτού δεν αναφέρεται στην Ελληνική καταγωγή αλλά στην εθνική θρησκεία. Ο όρος Έλληνας στα πρώτα Χριστιανικά χρόνια σήμαινε τον ειδωλολάτρη

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ – ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ (ΣΕΛΙΔΑ 52) ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΣΤΗΝ ΕΡΩΤΗΣΗ 1:       Ø        Ο Ελληνισμός προσέφερε στο Χριστιανισμό τη γλώσσα, τη φιλοσοφία, τις ανθρωπιστικές αξίες, την παιδεία, τις τέχνες Ø       α.   Στην Ελληνική γλώσσα       γράφτηκαν    τα     πρώτα                  Χριστιανικά     κείμενα β.   Η      Ελληνική φιλοσοφία   βοήθησε       στη   διατύπωση    των Χριστιανικών   Δογμάτων. γ.   Οι     Καλές Τέχνες  (Αρχιτεκτονική, Μουσική, Ζωγραφική) βοήθησαν τους Χριστιανούς καλλιτέχνες να εκφραστούν δ.   Η      Ελληνική παιδεία        συνδέθηκε    με την  Ελευθερία   που διδάσκει ο Χριστιανισμός. ε.   Ο      Ελληνικός τρόπος οργάνωσης της δημόσιας ζωής   βοήθησε στην οργάνωση   της Ενορίας και της Επισκοπής στ. Το    Αττικό Θέατρο βοήθησε να  αναπτυχθεί η Θεία Λειτουργία Ø       Ο «εκχριστιανισμός» του τρόπου ζωής των Ελλήνων δεν σημαίνει άρνηση του Ελληνισμού. ήταν μια μεταμόρφωση που άρχισε το 2ο αι. μ.Χ. και κορυφώθηκε τον 4ο – 5ο αι. Οι Έλληνες Πατέρες της Εκκλησίας παρέμειναν Έλληνες στη σκέψη. Συνέχισαν να μελετούν και να αναζητούν λύση στα μεγάλα φιλοσοφικά προβλήματα. μόνο οι Έλληνες Πατέρες κατάλαβαν και μπόρεσαν να διδάξουν το αιώνιο μήνυμα του Χριστιανισμού: «δεν υπάρχει διάκριση μεταξύ δούλων και ελεύθερων      δεν υπάρχει διάκριση μεταξύ Ελλήνων και βαρβάρων αλλά όλοι είμαστε ίσοι απέναντι στο θεό» ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΣΤΗΝ ΕΡΩΤΗΣΗ 2:       Ø       Θετική επίδραση στον Ελληνισμό άσκησαν οι Χριστιανικές αντιλήψεις περί Θεού και περί ανθρώπου: 1.  Ο Θεός συμμετέχει στην ανθρώπινη ιστορία. 2.  Ο Θεός συναναστρέφεται με τον άνθρωπο 3.  Ο Θεός δεν καταδυναστεύει τον άνθρωπο. 1.  Ο άνθρωπος δημιουργήθηκε κατ’ εικόνα και ομοίωση του Θεού. 2.  Ο άνθρωπος αποτελεί ψυχοσωματική ενότητα. (Δεν είναι μόνο ψυχή αλλά αποτελείται και από σώμα) Ø       Ο Θεός δεν υποτιμά τον άνθρωπο. Άλλωστε ο ίδιος ο Θεός έγινε «Θεάνθρωπος» και συμμετέχει στην Ιστορία. ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΣΤΗΝ ΕΡΩΤΗΣΗ 4:       Ø       Ο Κωνστάντιος Β΄ το 357 ίδρυσε τη «Βασιλική Βιβλιοθήκη» όπου λειτούργησε μεγάλο «Σκριπτόριο» (εργαστήριο αντιγραφής χειρογράφων  βιβλίων).  Τα  βιβλία αυτά τα χρησιμοποιούσαν οι φοιτητές του   «Πανεπιστημίου»   της Κωνσταντινούπολης. Οι Πατέρες της Εκκλησίας που έζησαν τον 4ο – 10ο αι. σπούδασαν, άλλοι σ’ αυτό το «Πανεπιστημίου» και άλλοι στις φιλοσοφικές σχολές των Αθηνών, Αλεξάνδρειας, Αντιόχειας, Βόστρων… Ο Ιωάννης Δαμασκηνός, ο Ρωμανός Μελωδός, ο Ιωσήφ Υμνογράφος, ο Αρέθας, ο Φώτιος ήταν όλοι κληρικοί.  Ο Ιουστίνος πριν γίνει Χριστιανός μελέτησε τον Πλάτωνα, τους Στωικούς, τους Πυθαγορείους και τον Αριστοτέλη Ø       Ο Αριστοτέλης ταυτίζει την «Πρώτη Φιλοσοφία» (δηλαδή την αρχή της φιλοσοφίας) με τη «Θεολογία». Αυτό τον ορισμό χρησιμοποίησε ο Ευσέβιος επίσκοπος Καισαρείας και ονομάζει το Χριστό «Φιλόσοφο και Ευσεβή». Είναι γνωστές οι εικόνες (ψηφιδωτά, χειρόγραφα και ελεφαντοστά) που εμφανίζουν το Χριστό ως Διδάσκαλο  να συζητά με τους μαθητές σε φιλοσοφική σχολή ή σε συμπόσιο. «Ο Χριστός ως αρχαίος φιλόσοφος»Ψηφιδωτό από το παρεκκλήσιο του Αγίου Ακυηλίνου στο Μιλάνο (5ος αιώνας) «Ο Αριστοτέλης διδάσκει ανατομία τους μαθητές του»Κατακόμβη Αγίας Δομιτίλης στη Ρώμη (3ος αιώνας) «Ο Μυστικός Δείπνος» Ο Χριστός και οι μαθητές του ως αρχαίοι φιλόσοφοι που μετέχουν σε συμπόσιοΜικρογραφία σε χειρόγραφο Ευαγγέλιο της Μονής Διονυσίου Αγίου Όρους (11ος αιώνας)    Και οι Χριστιανοί φιλόσοφοι που αποσύρθηκαν μαζί με τους μαθητές την «Έρημο» και στα «μοναστήρια» ονομάστηκαν φιλόσοφοι («ζουν τη ζωή των πραγματικών φιλοσόφων»). Φορούν το φιλοσοφικό «τρίβωνα» (το σημερινό ράσο). Ø       Ο ζωγράφος Γιάννης Τσαρούχης στο περίφημο έργο του «Αγαθόν το εξομολογείσθαι» σημειώνει: «…. Δυο μεγάλα ψέμματα έχουν ειπωθεί  σχετικά με τη Βυζαντινή Ζωγραφική. Πρώτον ότι έμεινε αναλλοίωτη επί αιώνες και δεύτερον ότι μίσησε τη ζωή προσπαθώντας να αποδώσει την ανυπαρξία» Ø       Ο συνθέτης Μάνος Χατζιδάκις  στο περίφημο έργο του «Ο καθρέφτης και το μαχαίρι» σημειώνει: «…. Πάνω στους Βυζαντινούς ρυθμούς χτίζεται το ρεμπέτικο τραγούδι, του οποίου παρατηρώντας τη μελωδική γραμμή διακρίνουμε καθαρά την επίδραση, ή καλύτερα την επέκταση του Βυζαντινού μέλους ….  Οι κλίμακες …  διατηρούνται αναλλοίωτες, μα ακόμη ….  οι πτώσεις, τα διαστήματα και ο τρόπος εκτέλεσης. Όλα φανερώνουν την πηγή που δεν είναι άλλη από την αυστηρή και απέριττη εκκλησιαστική υμνωδία…» Ø       Ο λαογράφος Γεώργιος Μέγας συγκέντρωσε ήθη έθιμα και λατρείες που επιβιώνουν μέχρι σήμερα. Τέτοια έθιμα (που παραμένουν μέχρι σήμερα με χριστιανικό ένδυμα) μπορούμε να βρούμε στην Κύπρο, στη Θράκη, στη Μακεδονία αλλά και στον Πόντο και στην Καππαδοκία. Χωρίς τον Χριστιανισμό τα έθιμα αυτά θα είχαν ήδη χαθεί. «….   Ο Χριστιανισμός απέδωσε στους Αγίους τις ιδιότητες που είχαν στην Αρχαία Ελλάδα οι ημίθεοι και οι ήρωες Αντί του Δία πάνω στις κορυφές των βουνών κατοικεί ο Προφήτης Ηλίας.  Ο Κοσμάς και ο Δαμιανός διαδέχτηκαν τους Διόσκουρους. Ο Άγιος Νικόλαος είναι ο προστάτης των ναυτικών. Ο Άγος Γεώργιος είναι ο προστάτης των βοσκών  …» Ø       Ο Ιστορικός και Λαογράφος M. Nilsson    σε έρευνά του τονίζει: «….   Ο Χριστιανισμός εύκολα σάρωσε τους μεγάλους Θεούς,  αλλά οι μικρότεροι «δαίμονες» της λαϊκής πίστης αντιστάθηκαν με πείσμα, γιατί ήταν κάτι πιο ζωντανό. Ο έλληνας χωρικός πιστεύει στις νύμφες, μόνο που όλες ανεξαιρέτως της λέει νεράιδες από τις αρχαίες Νηρηίδες. Αν ο Χριστιανισμός αντιτάχθηκε στις αιματηρές θυσίες ζώων που προσφέρονταν στους βωμούς των αρχαίων θεών, όμως «θυσίες» ταύρων, πετεινών και κριαριών γινόταν μέχρι τα μέσα περίπου του 20ού αι. από Έλληνες χωρικούς της Βόρειας και Ανατολικής Θράκης, της Καππαδοκίας, της Μικράς Ασίας … καθώς και από χωρικούς της Λέσβου και της Ηπείρου. Οι «Απόκριες» με τα «Ψυχοσάββατα» συνδέονται με τη γιορτή των «Ανθεστηρίων» που ήταν στην Αρχαία Αθήνα γιορτή των λουλουδιών, του κρασιού και της αχαλίνωτης χαράς, αλλά και γιορτή των  νεκρών και των ψυχών   …»