INQUISITION SACRA (ΙΕΡΑ ΕΞΕΤΑΣΗ) ΠΩΣ ΞΕΚΙΝΗΣΕ – ΓΙΑΤΙ ΙΔΡΥΘΗΚΕ

http://users.sch.gr/geioanni/sel-ekpaideusi/sxolikes_ergasies/TRITH-GYMNASIOY-THRHSKEYTIKA/sel_2=16-30/27-a.htm

Πολλά ιστορικά στοιχεία πήρα από τα παρακάτω έργα:
1.  Catholic Encyclopedia
2.  Joseph McCabe The Story Of Religious Controversy
ΓΙΩΡΓΟΣ ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ

Α.    ΖΗΤΟΥΜΕΝΟ: Η ΚΑΘΑΡΣΗ ΣΤΗΝ ΗΓΕΣΙΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ

Ιερά Εξέταση  (Inquisitio sacra): ήταν Δικαστήρια που δίκαζαν ανωτέρους και κατωτέρους κληρικούς της Δυτικής Εκκλησίας. Όταν προέκυπταν θέματα αίρεσης, στις δίκες αυτές εισάγονταν απλοί πιστοί ή και μορφωμένοι κληρικοί που υπήρχε υποψία ότι δίδασκαν αιρετικές διδασκαλίες. Συνήθως κατηγορούμενοι ή εμπλεκόμενοι στη δίκη ήταν και βαπτισμένοι χριστιανοί. Υπήρξαν περιπτώσεις που μη χριστιανοί (κυρίως Εβραίοι) εισάγονταν σε λαϊκά δικαστήρια με την κατηγορία της βλασφημίας.  Ποιους όμως «λαϊκούς» καταδίωκαν και καταδίκαζαν τα εκκλησιαστικά αυτά δικαστήρια;

Στην πλειονότητά τους οι «αιρετικoοί» προέρχονταν από τις εξαθλιωμένες μάζες που γύριζαν στα χωριά γύρω στον 11ο αιώνα. Αν και με τις Σταυροφορίες ένα μεγάλο πλήθος κατεστραμμένων και πτωχών έφυγε από τη Γαλλία και την Ισπανία «να βρουν την τύχη τους» στην Ανατολή, όμως έμειναν αρκετοί να τριγυρίζουν στις πόλεις ώστε οι ηγεμόνες να φοβούνται εξέγερση. Οι φυσικές καταστροφές από πλημμύρες και οι θανατηφόρες αρρώστιες επιδείνωσαν την κατάσταση. Δεν ήταν λίγοι εκείνοι που παραμόνευαν στα σταυροδρόμια, σκότωναν τους περαστικούς και τους λήστευαν.

Κάθε είδους απατεώνες ζούσαν από την ευπιστία του όχλου. Πολλοί περιφέρονταν ντυμένοι μοναχοί εξαπατώντας ακόμη και τις εκκλησιαστικές αρχές. Το τάγμα των Φραγκισκανών μοναχών που δίδασκε την απλότητα προσφερόταν για καταφύγιο περιθωριακών τύπων που ζητούσαν να ενδυθούν το μοναχικό σχήμα χωρίς να πιστεύουν σε τίποτε. Οι περιθωριακοί αυτοί κυκλοφορούσαν με το σχήμα του φραγκισκανού μοναχού. Δεν είναι λοιπόν τυχαίο ότι τα πρώτα δικαστήρια συγκροτήθηκαν από Φραγκισκανούς μοναχούς για να διασώσουν το καλό όνομα του τάγματός τους.   

Τα πρώτα Ιεροδικαστήρια (δικαστήρια για κληρικούς) που ασχολήθηκαν με τα περιθωριακά στοιχεία και με τους «μοναχούς» που εξαπατούσαν τους πιστούς, ιδρύθηκαν με εγκύκλιο του πάπα Λούκιου Β΄ το 1184. Φραγκισκανοί μοναχοί που είχαν σπουδάσει «εκκλησιαστικό δίκαιο» και παρακολούθησαν ειδικά σεμινάρια ανέλαβαν τις ανακρίσεις.  

Στους αγράμματους περιθωριακούς που δημιουργούσαν πρόβλημα στη Σαβοΐα, στην Λυών και στη Βόρειο Ιταλία προστέθηκαν και μορφωμένοι που κήρυτταν ποικίλες αιρετικές διδασκαλίες. Χρειάστηκε να παρθούν σκληρά μέτρα εναντίον τους. Γι αυτό το 1227 ο πάπας Γρηγόριος Θ΄ προσπάθησε να ελέγχει ο ίδιος τις αποφάσεις των εκκλησιαστικών δικαστηρίων. Ιεροεξεταστές διάλεγε μόνο επίλεκτους μοναχούς (αποκλειστικά φραγκισκανούς και δομινικανούς Μοναχούς).

Από το 1252 εισάγεται επίσημα (με παπική βούλα του Ιννοκεντίου Δ΄) η χρήση της σωματικής βασάνου από τον ιεροεξεταστή για απόσπαση ομολογίας από τον κατηγορούμενο. Δεν άργησαν να κυκλοφορήσουν και «Οδηγίες» για τον τρόπο άσκησης  ανακρίσεων. Περίφημο είναι το Βιβλίο Οδηγιών (394 σελίδων) που έγραψε γύρω στο 1300 ο Δομινικανός μοναχός Bernard Gui.

Αν και υπήρχαν πολλοί επιεικείς Ιεροδικαστές που απέδιδαν ευσυνείδητα δικαιοσύνη, όμως η «Ιερά Εξέταση» απέκτησαν κακή φήμη για τον φρικτό πολλές φορές τρόπο ανάκρισης που εφάρμοζαν κάποιοι ‘inquisitores’ (ιεροεξεταστές) που ήθελαν με κάθε τρόπο να αποσπάσουν ομολογία από τους ανακρινόμενους.

Β.    «ΒΑΝΔΕΝΣΙΟΙ» ΚΑΙ  «ΚΑΘΑΡΟΙ» : ΘΥΜΑΤΑ ΤΗΣ ΙΕΡΑΣ ΕΞΕΤΑΣΗΣ

Οι Βανδένσιοι ήταν ομάδα αιρετικών. Ο ηγέτης τους, Πέτερ Βάλντο από τη Λυών έδρασε στη Σαβοΐα και Πεδεμόντιο των  Άλπεων. Κήρυττε την «Αποστολική Απλότητα». Του απαγόρευαν να μεταφράσει την Αγία Γραφή.Ο Επίσκοπος Λυών  απαγόρευσε στους οπαδούς του να κηρύττουν χωρίς άδεια. Ίδρυσαν στο Μιλάνο Θεολογική Σχολή. Σώμα ιπποτών κυνήγησε στις Άλπεις τους Βανδέσιους. 7000 θανατώθηκαν. Οι Βανδένσιοι απασχόλησαν τις Ιταλικές και Γαλλικές αρχές. Τέλος  μια ομάδα μετανάστευσε στην Αμερική. Στη Βόρεια Καρολίνα ίδρυσαν την πόλη Βαλντές. Σήμερα σχετίζονται με τους Μεθοδιστές . (παγκοσμίως 50.000) 

Καθαροί ήταν θρησκευτική ομάδα ρίζες στον Γνωστικισμό. Εμφανίστηκαν αρχικά κοντά στην Τουλούζ ως φυσική συνέχεια των Παυλικιανών της Αρμενίας και των Βογόμιλων της Βουλγαρίας, με  επιρροές από τον Μανιχαϊσμό.

Γ.    ΑΠΟ ΤΑ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΑ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΑ ΣΤΗΝ ΙΕΡΑ ΕΞΕΤΑΣΗ

Ο Πάπας Αλέξανδρος Δ’, το 1258, διέταξε διακοπή των βασανιστηρίων. Όμως ο διάδοχός του, ο Κλήμης Ε΄ το 1312 αν και θέλησε να ελέγξει τις αυθαιρεσίες των Ιεροεξεταστών όμως αναγκάστηκε να επαναφέρει τα σκληρά μέτρα. Τον ειδοποίησαν ότι μέλη της αίρεσης των «Καθαρών» ήταν ύποπτοι για τη διάδοση της «μαγείας» στη Βόρειο Ιταλία. Είναι αλήθεια ότι πολλοί απόκληροι και περιθωριακοί άκουγαν κηρύγματα ότι «έρχεται το τέλος του κόσμου» και παρακολουθούσαν ύποπτες τελετές  που ανακάτευαν γερμανικούς μύθους και χωρία της «Αποκάλυψης του Ιωάννου». Μάλιστα μια τέτοια περίεργη υπόθεση δικάστηκε το 1264. Από το 1326 οι Ιεροεξεταστές άρχισαν να ασχολούνται συστηματικά με υποθέσεις Μαγείας. Ξεκινά έτσι το γνωστό «κυνήγι μαγισσών». Η ποινή για τους «μάγους» ήταν η πυρά.                                                                        

Το 1478 οι βασιλείς Φερδινάνδος της Αραγονίας και Ισαβέλλα της Καστίλιας με την έγκριση του Πάπα Σίξτου Δ΄ διέταξε διώξεις εναντίον Εβραίων και Μουσουλμάνων της Ισπανίας, της Σικελίας και της Νοτίου Ιταλίας. Χρησιμοποίησε «Ιεροεξεταστές».Την πλήρωσαν και πολλοί Έλληνες Ορθόδοξοι που φυγάδευσαν Εβραίους.  Όταν σταμάτησαν τα θρησκευτικά μίση (17ος αι.) οι Ιεροεξεταστές της Ισπανίας στελέχωσαν τη Μυστική Αστυνομία.

Το 1542 ο Πάπας Παύλος Γ’ ίδρυσε μόνιμη σύνοδο, στελεχωμένη με καρδινάλιους και αξιωματούχους, για την εξέταση ψευδών δογμάτων. Πιθανότατα η πιο διάσημη υπόθεση που δικάστηκε από τη Ρωμαϊκή Ιερά Εξέταση ήταν αυτή του Γαλιλαίου Γαλιλέι, το 1633.
                                                                                        

Σχολιάστε